Shkëmbimet tregtare në ekonomi

Ideja e shkëmbimeve tregtare është një nga parimet më bazë në ekonomi, që për të pasur më shumë nga diçka, duhet të pranosh të kesh më pak nga diçka tjetër. Ky parim na disiplinon që t'i përdorim burimet me efektshmëri dhe pa humbje, si edhe na bën vigjilentë ndaj burimeve të reja që mund të na plotësojnë dëshirat. Në nivelin mikroekonomik, secili prej nesh specializohet në prodhimin e mallrave dhe shërbimeve për të cilat duhet të heqim dorë më pak; pra, për të cilën ne jemi prodhuesit më të vegjël të kostos oportune. Ne tregtojmë mallra që janë më të lira për t'u siguruar për ne për të marrë gjëra që do të kërkonin më shumë përpjekje, kosto ose burime për t’i prodhuar vetë. Partnerët tanë tregtarë heqin dorë nga gjërat që u kushtojnë më pak për të prodhuar për të përftuar gjëra që do t'u kushtonin më shumë, por që ne i kemi prodhuar në mënyrë më të efektshme dhe me kosto më të ulët. Krahasuar me prodhimin e çdo gjëje vetë, ne jo vetëm që marrim më shumë mallra me kosto më të ulët duke tregtuar me të tjerët, por gjithashtu kjo na jep mundësinë e përdorimit të një shumëllojshmërie më të gjerë mallrash dhe shërbimesh sesa mund të prodhonim vetë.

Tregtia krijon një standard më të lartë jetese, sepse si rezultat i saj çdo person specializohet në mallrat që mund të prodhojë më mirë dhe me koston më të ulët të mundësive — domethënë, kërkon që secili prej nesh të sakrifikohet sa më pak dhe të përdorë sa më pak burime.

Në nivelin makroekonomik, shkëmbimet tregtare përcaktojnë se çfarë prodhon një vend për tregtinë ndërkombëtare. Natyra e shkëmbimeve shpjegon se pse importojmë mallra që mund të prodhohen më lirë dhe me më shumë efektshmëri në vende të tjera dhe eksportojmë mallra që mund të prodhohen më lirë dhe me më shumë efektshmëri këtu. Adam Smith ishte ndër të parët në një seri të gjatë ekonomistësh që argumentuan në favor të tregtisë midis kombeve. Siç e pa ai, tregtia e Anglisë me Francën pati të njëjtin ndikim të dobishëm në standardet e jetesës në të dyja vendet, si kontrasti midis fshatarëve të izoluar që përpiqeshin të siguronin një mbijetesë të mjerueshme duke prodhuar vetë gjithçka që ata konsumonin, krahasuar me dietën më të bollshme dhe të shumëllojshme që të njëjtët fshatarë mund të arrinin vetëm duke specializuar në rritjen e kulturave të ndryshme dhe tregtinë me njëri-tjetrin. Siç u shpreh Smith, tregtia ndërkombëtare zgjeron "shtrirjen e tregut," ose e thënë më qartë, "ndarja e punës është e kufizuar nga shtrirja e tregut. Kjo sepse nëpërmjet shkëmbimit çdo person mund të specializohet në punën e tij dhe sërish të ketë ende mundësinë e përdorimit të një game të gjerë mallrash dhe shërbimesh."

Ne specializohemi në prodhimin e çfarëdo gjëje që është më e lehtë për ne për të prodhuar; pra, çfarëdo që të jetë më e lirë për ne për të prodhuar; pra, çfarëdo që ne mund ta prodhojmë më mirë se të tjerët. Ne e përdorim tepricën e prodhimit, sasinë që tejkalon nevojat tona, për të shkëmbyer me të tjerët ato që ata i kanë prodhuar në mënyrë më të efektshme se ç'mund ta bënim ne. Ky parim i specializimit në tregti ose avantazh krahasues zbatohet po aq mirë si për tregtinë midis individëve ashtu edhe për tregtinë midis vendeve. Avantazhi krahasues shpjegon pse njerëzit specializohen në prodhimin e disa produkteve në nivelin mikroekonomik dhe pse vendet eksportojnë disa mallra në nivelin makroekonomik.

Roger Garrison ilustron shkëmbimet makroekonomike duke supozuar një botë me dy mallra ku të dy mallrat janë mallra konsumi, të cilat plotësojnë dëshirat e njerëzve drejtpërdrejt dhe mallra prodhuese, të quajtura gjithashtu mallra kapitali apo investuese. Mallrat prodhuese vetëm plotësojnë dëshirat e njerëzve në mënyrë të tërthortë, me kalimin e kohës, dhe vetëm potencialisht. Mallrat prodhuese përfshijnë mjete, fabrika dhe pajisje që përdoren pjesërisht për të prodhuar mallra konsumi. Normalisht, për të ilustruar shkëmbimet, tekstet prezantuese e thjeshtojnë së tepërmi duke supozuar dy mallra si armët dhe gjalpi, por ndarja e prodhimit në dy kategoritë e gjera të mallrave prodhuese dhe të konsumit përfshin në fakt çdo gjë që prodhohet në botën reale. Mallrat e konsumit mund t’i plotësojnë dëshirat menjëherë, por mallrat prodhuese i plotësojnë ato vetëm me vonesë dhe me një pasiguri. Kjo do të thotë se në nivel individual, përzierja e mallrave të konsumit dhe atyre prodhuese përcaktohet nga gatishmëria e individëve për të pritur për të plotësuar dëshirat e tyre, një sasi e njohur si preferenca kohore, normalisht e shprehur si një normë interesi. Njerëzit me preferencë shumë të lartë kohore nuk duan të presin që të plotësojnë dëshirat e tyre dhe kërkojnë një kthim të lartë për ta shtyrë afatin e konsumit duke kursyer një pjesë të të ardhurave të tyre. Njerëzit me preferencë më të ulët kohore konsumojnë më pak dhe kursejnë më shumë.

Nga një këndvështrim makroekonomik, mallrat e konsumit përdoren relativisht shpejt, kështu që ato duhet të prodhohen vazhdimisht. Mallrat prodhuese zgjasin më shumë, por konsumohen me kalimin e kohës, me fjalë të tjera, ato zhvlerësohen. Ky proces i vazhdueshëm i zhvlerësimit fizik do të thotë se bizneset duhet të blejnë mallra të ndryshme prodhuese thjesht për të mbajtur prodhimin në nivelet aktuale. Shpenzimi vetëm për mallrat e konsumit do të maksimizonte plotësimin e dëshirave në planin afat shkurtër, por nuk është i qëndrueshëm, sepse në fund zhvlerësimi do të rezultonte në konsumimin e të gjitha mallrave prodhuese — veglave, pajisjeve dhe fabrikave. Prandaj, të përpiqesh të shijosh së tepërmi sot çon në pak gjëra në të ardhmen.

Kombinimi i mallrave të konsumit dhe mallrave prodhuese që njerëzit zgjedhin përcakton rritjen ekonomike të ardhshme të një vendi. Ekonomia mund të funksionojë në një gjendje të qëndrueshme, nëse njerëzit zgjedhin një kombinim të mallrave të konsumit dhe prodhuese që lejon zëvendësimin e mallrave ekzistuese prodhuese po aq shpejt sa ato të konsumohen. Nëse zgjedhja e tyre shkon drejt mallrave të konsumit, ekonomia tkurret. Nëse është e drejtuar drejt mallrave prodhuese, ekonomia rritet dhe sa më e prirur të jetë ndaj mallrave prodhuese, aq më e shpejtë është rritja.

Kur ekonomistët flasin për shkëmbimet makroekonomike, ata përgjithësisht supozojnë se kombinimet e mallrave të konsumit dhe prodhuese janë optimale. Kjo do të thotë se ajo që ka vërtet rëndësi nuk është vetëm sasia e mallrave të konsumit, por gjithashtu se përbërja e pastës së dhëmbëve krahasuar me supën e konservuar krahasuar me deodorantin etj., është pikërisht ajo që i jep çdo konsumatori plotësimin më të madh të dëshirave të tij. Për mallrat prodhuese, nuk është vetëm totali që ka rëndësi, por edhe përbërja që është më e përshtatshmja për të prodhuar përbërjen e saktë të mallrave të konsumit që konsumatorët më së shumti dëshirojnë. Duke qenë se konsumatori dëshiron ndryshim me kalimin e kohës, ka gjithashtu një përfitim nga zgjedhja e mallrave prodhuese fleksibël që mund të përdoren për të prodhuar një shumëllojshmëri rendimentesh të ndryshme pasi preferencat ndryshojnë.

Deri tani, ne kemi supozuar se popullsia dhe gjendja e teknologjisë janë të dyja të pandryshueshme. Meqë teknologjia përparon me kalimin e kohës, kjo ndryshon mënyrën e prodhimit si dhe llojet e produkteve më të dëshiruara nga konsumatorët. Përparimi teknologjik i bën mallrat prodhuese gjithnjë e më të shumanshme, produktive, fleksibël dhe të zëvendësueshme.

Megjithatë, përparimi teknologjik gjithashtu i bën proceset e prodhimit më të ndërlikuara, që hanë më shumë kohë dhe janë më të varura nga rruga e ndjekur — dhe në këtë kuptim më pak fleksibël. Me rritjen e popullsisë, nevojitet më shumë prodhim vetëm për të ruajtur një standard të vazhdueshëm jetese, por edhe më shumë punë vihet në dispozicion për të operuar mallrat prodhuese. Këto ndërlikime të jetës reale nxjerrin në pah kufijtë e aplikimit të idesë bazë të shkëmbimeve tregtare në ekonomi, por edhe me këto ndërlikime, kuptimi i këtij parimi bazë ekonomik ofron ide të fuqishme për zgjedhjen e konsumatorit, rritjen ekonomike dhe tregtinë ndërkombëtare.

Ky artikull është kortezi e Robert F. Mulligan dhe Institutit Amerikan për Kërkime Ekonomike, nën licencën ndërkombëtare Creative Commons Attribution 4.0