«Պատի նորոգման» տնտեսագիտությունը

Ռոբերտ Ֆրոստի 1914 թվականի «Պատի նորոգումը» բանաստեղծությունը տնտեսագիտության և գործակցության վերաբերյալ կարևոր դասեր է տալիս:

Թեև բանաստեղծությունը դասեր է պարունակում հանդուրժողականության և ընդունման, արդիականության և ավանդույթների միջև հավասարակշռության, և գուցե ազգային սահմանների արդյունավետության մասին, այն դեռևս բաց է մեկնաբանության համար: «Որքան բարձր են պատերն, այնքան ավելի ընկերասեր են հարևանները»՝ այս հաղորդագրությունը մակերեսորեն երկու անգամ հիշատակվում է բանաստեղծության մեջ: Երևի սա ընդամենը խորհուրդ է, որ մենք պետք է բաժանենք ունեցվածքը, եթե ցանկանում ենք լավ հարաբերություններ պահպանել հարևանների հետ։ Հիմք ընդունելով բանաստեղծությունը՝ օրինակ կբերենք սոցիալական համագործակցության և տնտեսական զարգացման քննարկման համար։

«Պատի նորոգում» բանաստեղծության ակնհայտ ուղերձը.

Բանաստեղծությունը պատմում է երկու հարևանների մասին, որոնք հանդիպում են իրենց զատող փուլ եկող պատը նորոգելու համար: Գործողությունները տեղի են ունենում ենթադրաբար Նոր Անգլիայում, որտեղ ապրել է Ֆրոստը, և որտեղ դեռ օգտագործվում են քարե պատերը։

«Կա մի բան, որ պատ չի սիրում» ներածական արտահայտությունն ընթերցողների ուշադրությունն ուղղում է բանաստեղծության թեմային:

Առաջին տողերից հասկանում ենք, որ պատը քանդվում է պասիվ և ակտիվ ուժերի ազդեցությունից. ցուրտ ամիսներին ջուրը սառչում է և շատանում, իսկ ձիավոր որսորդները ջարդում են պատի կտորները։ Երկու հարևաններն էլ պարբերաբար բախվում են պատը շտկելու անհրաժեշտությանը:

Բանաստեղծության մնացած մասը բախում է հարևանների միջև, որոնցից մեկը կասկածի տակ է դնում պատը ամրացնելու նպատակը, իսկ մյուսը համաձայնում է (գուցե կուրորեն) առաջադրանքին: Հարց տվող հարևանն արտահայտում է իր արհամարհանքը նախագծի նկատմամբ, քանի որ խնձորենին ու սոճին չեն պատրաստվում շարժվել պատի վրայով։ Բանաստեղծությունն ավարտվում է նրանով, որ մյուս հարևանը կրկին կրկնում է. «Ինչքան բարձր են պատերն, այնքան ավելի ընկերասեր են հարևանները»:

Ավելին, քան պարզապես նորոգում

«Պատի նորոգումը» ստիպում է մեզ ավելի խորը նայել սեփականության իրավունքին։

Հարևանը, ով անտեսում է վերանորոգման գործընթացը, իր տեսակետն ունի, բայց չգիտի, թե որքան մեծ դեր է խաղում սեփականության իրավունքը։ Այս հարևանը կարծում է, որ քանի որ իրենք կով կամ այլ կենդանի չունեն, պատի ամրացման ծախսերը գերազանցում են օգուտները: Այնուամենայնիվ, դա չի ազդում սեփականության իրավունքի վերաբերյալ ավանդական հայացքներ ունեցող մյուս հարևանի վրա: նա փորձում է հավատարիմ մնալ իր կյանքի իմաստությանը: Նա շարունակում է վերանորոգել պատն ու կրկնել. «Որքան բարձր են պատերն, այնքան ավելի բարեհամբույր են հարևանները»:

Պատը սեփականության իրավունքի կոնկրետացման, վերահսկողության միջոց է։ Սեփականատիրությունն ակնկալիքներ է առաջ քաշում այն մասին, թե ինչպես մարդիկ կարող են օգտագործել ռեսուրսները՝ ըստ իրենց արժեքների և նպատակների՝ առանց ուրիշների միջամտության: Պատի նպատակը թափառող կենդանիների համար արգելք հանդիսանալը չէ, այն օգնում է պահպանել բարիդրացիական հարաբերությունները և ձևավորել ակնքալիքներ այն մասին, թե ինչն է «իմն ու քոնը»:

Նման ակնկալիքներով մարդիկ երկարաժամկետ ծրագրեր կազմելու խթաններ են ունենում։ Օրինակ՝ հարևաններից մեկը հողամասում սոճիներ է տնկել, մյուսը՝ խնձորենիներ: Երկու տեսակի ծառերն էլ պահանջում են տարիների պլանավորում և խնամք: Ունենալով պատ և ամենամյա վերանորոգման ծես՝ խթաններ են ստեղծվում այս ծառերի մասին հոգալու համար, հարևաններին հնարավորթյուն է տրվում իրականացնել այլ ծրագրեր:

Ցանկապատում և համակարգում

Ֆրոստի բանաստեղծությունը նաև դասեր է տալիս այն մասին, թե ինչպես են մարդիկ գործակցում փոխշահավետ արդյունքների հասնելու համար:

Ֆիզիկական պատը համատեղ արտադրված հանրային բարիք է, որը անհատների համար հաճախ դժվար է արտադրել առանց համակարգման ջանքերի: Որոշ չափով նման օգուտները սպառման մեջ անհավասար են և գործնականում անբացառելի։ Այսինքն, մարդիկ, ամենայն հավանականությամբ, կօգտագործեն դրանք անվճար և, հնարավոր է, շատ քիչ ապրանքներ արտադրեն: Օրինակ՝ հարևանը, որը տատանվում է վերանորոգման անհրաժեշտության հարցում, կարող է հետ կանգնել առաջադրանքից և թույլ տալ, որ մեկ այլ հարևան ինքնուրույն վերանորոգի պատը: Այս դեպքում առաջին հարևանի օգուտը նույնը կլինի:

Ինչպես երևում է բանաստեղծությունից, ավելի հեշտ է վերանորոգել պատը միասին, քանի որ եթե հարևաններից մեկը հրաժարվի, ապա վերանորոգման գործընթացի արժեքը կավելանա.

Եվ երկուսով կքայլենք պատն ի վար,

Իմ ու քո միջև մի նոր պատ կառուցելու,

Ո՞ւմ կողմն է ընկած վայր ընկած քարը,

Թող բարձրացնի ամենքն իր սեփականը...

Եթե ​​ոչ ոք չվերանորոգեր պատը, այն կշարունակեր փլուզվել։ Բարեբախտաբար, հարևանների գործողություններում կա որոշակի համակարգվածություն։ Ֆրոստի բանաստեղծությունը ակնարկում է այն մասին, թե ինչպես են հարևանները համագործակցում համատեղ փորձի, պատմության և ավանդույթների միջոցով: Խոսելով պատի ճեղքերի մասին՝ հարևաններից մեկը նշում է.

Ոչ ոք չտեսավ ու ոչ ոք չլսեց,

Թե ինչպես այդտեղ ճեղքեր հայտվեց,

Բայց ահա գարնան նորոգման ժամին

Ճեղքերն այդ մեծ մենք լավ ենք տեսնում...

Գարունը ոչ միայն տարվա այն ժամանակն է, երբ դուք կարող եք կրկին վայելել բացօթյա հանգիստը: Սա նաև հարևանների առջև ծառացած այս եզակի խնդրին առնչվելու ժամանակաշրջանն է: Վերանորոգման գործընթացը, ըստ հարևաններից մեկի, այնքան հաճախ է իրականացվում, որ կարծես բակային խաղ լինի:

Մենք նույնիսկ գիտենք, որ «Բարձր ցանկապատ՝ լավ հարևաններ» ասացվածքը չի ծագել բանաստեղծության ներկայիս հերոսներից։ Հիշենք հարևաններից մեկի կույր համաձայնությունը պատը վերանորոգելու համար.

Նա չի հեռանա հոր ասացվածքից,

և ինքն էլ շարունակ կասի հին այդ խոսքը՝

Բարձր ցանկապատ՝ լավ հարևաններ...

Ինքնակառավարման հավերժական դասեր

Իրավիճակների վերլուծությունը, երբ մարդիկ լուծում են այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսին է պատը ամրացնելը, դասեր է տալիս գործակցության և ինքնակառավարման մասին:

Հարևանները հեշտությամբ լեզու են գտնում, կիսում են իրենց ընդհանուր պատմությունը և, հավանաբար, ակնկալում են տարիներ շարունակ գործակցել միմյանց հետ: Ըստ Մայքլ Թեյլորի՝ այս գործոններից յուրաքանչյուրը նպաստում է գործակցությանը, հեշտացնող համաձայնագրերի ու կանոնների որոնմանը։ Ընդհանուր առմամբ, յուրաքանչյուր գործոն հուշում է Ռոնալդ Քոուզի որոշումներ կայացնելու հավանականությունը, քանի որ գործարքի ծախսերը համեմատաբար ցածր են:

Այս իրավիճակը որոշ չափով նման է Դեյվիդ Հյումի նկարագրած պատմությանը, որտեղ երկու հարևաններ ցամաքեցնում են մարգագետինը: "A Treatise on Human Nature"-ում (հատոր III, Մաս II, Բաժին VII) Հյումը առաջարկում է, որ երկու հարևանների գործակցությունը, որոնք փորձում են ցամաքեցնել մարգագետինը, հնարավոր է, քանի որ «նրանց համար դժվար չէ թափանցել միմյանց մտքերի մեջ»: Գործակցությունը բխում է նրանց փոխադարձ շահերից և միմյանց մասին ընդհանուր գիտելիքներից:

Եթե ​​մենք ավելի շատ տեղեկություններ ունենայինք Ֆրոստի հարևանների մասին, մենք կարող էինք ավելի խորը նայել այն պայմաններին, որոնք խրախուսում են մարդկանց կառավարել ընդհանուր ռեսուրսները, ինչպես որ Էլինոր Օստրոմն արեց իր աշխատանքում: Ինչպես նշում է Օստրոմն՝ այս ռեսուրսների հաջող կառավարումն ավելի հավանական է, եթե ավելի շատ մարդիկ, ովքեր օգտագործում են ընդհանուր ռեսուրսը, սահմանեն իրենց կանոնները: «Պատի նորոգումը» ընդամենը բանաստեղծություն է, բայց ամբողջ Նոր Անգլիայում և ողջ աշխարհում կան հսկայական քանակությամբ քարե ցանկապատեր, որտեղ նման տրամաբանությունը տեղին է թվում:

Ռոբերտ Ֆրոստի վարպետորեն գրված բանաստեղծությունը տնտեսագետներին և ուսանողներին բազմաթիվ հնարավորություններ է տալիս ծանոթանալու սեփականության իրավունքին, ինքնակառավարմանը և խաղաղ գործակցությանը: Նման օգուտների տրամադրումը կարող է հեշտ լինել, հատկապես, երբ մարդիկ բախվում են գործարքի ցածր ծախսերին և կարող են ինքնուրույն որոշումներ կայացնել: Միևնույն ժամանակ սոցիալական երևույթները, ինչպիսիք են կանոններն ու ավանդույթները, ավելի օգտակար են դառնում, նույնիսկ եթե մարդիկ չգիտեն, թե ինչու են հետևում դրանց։

Այս հոդվածը տրամադրվել է Բայրոն Բ.Քարսոնի, III և Տնտեսական հետազոտությունների ամերիկյան ինստիտուտի կողմից՝ "Creative Commons Attribution 4.0" միջազգային լիցենզիայի հիման վրա: Բնագիրը կարող եք տեսնել այստեղ: